धीरुभाई अम्बानी: रिलायन्स इन्डस्ट्रिको साम्राज्य बनाउने महान उद्यमीको कथा!

धीरजलाल हीराचन्द अम्बानी, वास्तवमा धीरुभाई अम्बानीको नामले लोकप्रिय छन् । उनी एक भारतीय व्यापारी थिए, जसले रिलायन्स इन्डस्ट्रिजको स्थापना गरेका थिए। अम्बानीले सन् १९७७ मा रिलायन्सलाई सार्वजनिक गरेका थिए र उनको मृत्युपछि सन् २००२ मा यसको मूल्य २.९ बिलियन अमेरिकी डलर थियो। सन् २०१६ मा, उनलाई व्यापार र उद्योगमा उनको योगदानको लागि भारतको दोस्रो सर्वोच्च नागरिक सम्मान पद्म विभूषणबाट मरणोपरान्त सम्मानित गरिएको थियो।

धीरुभाई अम्बानी हीराचन्द गोर्धनभाई अम्बानीका छोरा थिए, जो एक विद्यालय शिक्षक थिए । उनको जन्म २८ डिसेम्बर १९३२ मा जूनागढ जिल्लाको मालिया तालुकाको चोरवाडमा भएको थियो। उनले आफ्नो अध्ययन बहादुर खानजी स्कूलबाट गरेका थिए।

उनले सन् १९५८ मा टेक्सटाइल बजारमा आफ्नो व्यवसाय गर्ने प्रयास गरे। त्यसमा उनलाई राम्रो सफलता मिल्यो ।

अम्बानी यमनबाट भारत फर्केर आफ्नो भाई चम्पकलाल दमानीको साझेदारीमा "माजिन" सुरु गरे। माजिनले पोलिस्टर धागो आयात गर्ने र यमनमा मसला निर्यात गर्ने योजना गरेको थियो।

रिलायन्स कमर्सियल कर्पोरेसनको पहिलो कार्यालय नरसिनथा स्ट्रीटमा स्थापना गरिएको थियो। यो ३५० वर्ग फिटको कोठा थियो जसमा टेलिफोन, एउटा टेबल र तीनवटा कुर्सी हरू थिए। सुरुमा, उनीहरुले आफ्नो व्यवसायमा मद्दत गर्न दुई सहायकहरू राखेका थिए।

यस अवधिमा अम्बानी र उनको परिवार मुम्बईको भुलेश्वरस्थित जय हिन्द इस्टेटमा दुई बेडरुमको अपार्टमेन्टमा बसेका थिए । सन् १९६५ मा, चम्पकलाल दमानी र धीरुभाई अम्बानीले आफ्नो साझेदारी तोडे । अम्बानीले आफ्नै बलबुतामा काम सुरु गरे। यो विश्वास गरिन्छ कि दुबैको फरक स्वभाव थियो र व्यवसाय कसरी सञ्चालन गर्ने भन्ने बारेमा फरक-फरक दृष्टिकोण थियो। दमानी एक सतर्क व्यापारी थिए र धागोको भण्डार निर्माण गर्नमा विश्वास गर्दैनथे तर अम्बानी एक ज्ञात जोखिम लिने व्यक्ति थिए र नाफा बढाउनका लागि सूचीहरू निर्माण गर्न विश्वास गर्थे। सन् १९६६ मा उनले रिलायन्स कमर्सियल कर्पोरेसनको स्थापना गरे जुन पछि ८ मे १९७३ मा रिलायन्स इन्डस्ट्रिज बन्यो।

उनले यस समयमा विमल ब्रान्डको सुरुवात गरे जसले साडी, सल, सूट र पहिरनको लागि पोलिस्टर सामग्रीहरू बेच्थ्यो।

सन् २०१७ को तथ्याङ्क अनुसार यस कम्पनीमा २,५०,००० भन्दा बढी कर्मचारीहरू रहेका छन्। सन् २०१२ मा, रिलायन्स इन्डस्ट्रिज राजस्वको आधारमा विश्वको सबैभन्दा ठूलो कम्पनीको फर्च्यून ५०० सूचीमा शीर्ष १०० मा पर्न सफल दुई भारतीय कम्पनीहरूमध्ये एक थियो।

उद्यमको भावनाले भरिएको र दृढ संकल्पले प्रेरित एक साधारण मान्छेले आफ्नो जीवनकालमा के हासिल गर्न सक्छ भन्ने कुराको अम्बानी एक उदाहरण हुन्। २००२ मा भौतिक शरीर छोडेर गएपनि उनी प्रत्येक उद्यमी मानश्पटलमा सदा जीवित रहने छन् ।