मेकमाय ट्रिप एक भारतीय अनलाइन यात्रा कम्पनी हो। यसको संचालन संस्थापक दीप कालराले २००० सालमा गरेका थिए। आजकल, यो अनलाइन टिकट बुकिङ सेग्मेन्टमा भारतको प्रमुख यात्रा कम्पनीको रूपमा प्रसिद्ध भएको छ। मेकमाय ट्रिपले फ्लाइट टिकट, घरेलु र अन्तर्राष्ट्रिय छुट्टि प्याकेज, होटेल बुकिङ, रेल र बस टिकटसहित अनलाइन यात्रा सेवाहरू प्रदान गर्दछ।

३१ मार्च २०१८ सम्म, उनीहरूको आफ्नो १४ शहरमा १४ यात्रा स्टोर र २८ शहरमा ३० भन्दा बढी फ्रेञ्चाइजी यात्रा स्टोर थिए, त्यसका अतिरिक्त, भारतमा उनीहरूको ४ मुख्य विमानस्थलमा त्यस्ता काउन्टरहरू पनि छन्। मेक माय ट्रिपको न्यूयोर्क, सिङ्गापुर, कुआलालम्पुर, फुकेट, बैंकक र दुबईमा कार्यालयहरू छन्। मेकमाय ट्रिपको संस्थापक र मुख्य कार्यकारी अधिकृत दीप कालराको सफलताको कथाबाट यस्तो रहेको छ।

दीप कालराको जन्म हैदराबादमा भएको हो। साल १९८७ मा उनले दिल्लीको स्टीफन कलेजबाट अर्थशास्त्रमा डिग्री प्राप्त गरे पछि एमबीए पढ्न गए। एमबीए पुरा गरेपछि उनले एबिएन एमरो बैंकमा काम गरे। तीन वर्ष एबिएन एमरोमा काम गरेपछि साल १९९५ मा इन्टरनेटमा ऑनलाइन सेवाहरूमा ठूलो काम गर्ने इच्छाका कारण उनले नौकरी छाडे।

लगभग एक वर्षको ब्रेक लिएर उनले अमेरिकामा स्थित एएमएफ बउलिङ्ग कम्पनीमा ज्वोइन गरे। त्यससँगै उनले सो समय भारतमा आफ्नो व्यवसाय बढाउने प्रयास गरिरहेका थिए।

चार वर्ष पछि एक महान वित्तीय संकटका कारण उनले कम्पनी छाडे र साल १९९९ मा जीई क्यापिटलमा व्यवसाय विकासको काम सम्हाल्न थाले। तर, केहि ठूलो गर्ने इच्छाले उनलाई यति शान्तसँग बस्न दिएन।

मेक माय ट्रिप को शुरुआत

त्यस समयमा भारतमा यात्रा गर्नु धेरै कठिन थियो, र यातायात बिभागमा प्रवेश गर्दा यात्रूहरुलाई ई-कमर्सको माध्यमबाट मुक्त सेवाहरू प्रदान गर्ने काम धेरै मुस्किल थियो, किनकि  मानिसहरूको लागि एक नयाँ सोचको समान मानिन्थ्यो। तर, त्यसै समयमा दीप कालराले २००० सालमा "मेक माय ट्रिप" व्यवसाय मोडलको रूपमा पेश गरे। जबकि, डटकम बबल पछि, एक प्राइवेट फण्डहाउसले उनलाई $ १,०००,००० फंडिङ्ग प्रदान गर्न अस्विकार गर्यो, जसकारण कम्पनीको आर्थिक स्थिति धेरै खराब भयो।

एक अवस्था आयो जब कम्पनीका दुई वरिष्ठ प्रबन्धकहरूले आफ्नो इक्विटी व्यापारमा फिर्ता लिए। पछि पैसाको कमीको कारण दीपलाई आफ्नो कर्मचारीहरूको संख्या आधा घटाउन परेको थियो। त्यस्तै, मेक माय ट्रिपमा अर्को १८ महिनासम्म तिनीहरूले बिना स्यालरीको काम गर्न पर्यो। समय बित्दै जाँदा कम्पनीको स्थिति राम्रो हुँदै गइरहेको थियो र २००५ सालसम्म मेक माय ट्रिपले सफलता प्राप्त गर्यो र अघि बढ्न थाल्यो।

मेक माय ट्रिप काे विकास

त्यस समयमा भारतीय रेल ले अनलाइन टिकट बुकिंग सेवा शुरू गरेको थियो, जुन यात्रीहरूको लागि नयाँ सकारात्मक परिवर्तन थियो। यसको अतिरिक्त, कम लागत वाला क्यारियर्स कम्पनिहरूले भारतीय विमानन क्षेत्रमा प्रवेश गरेका थिए, जसले यात्रा कम्पनिहरूलाई व्यापार वृद्धिको लागि थप बढावा प्रदान गर्यो। यी घटनाहरूको सिलसिलामा मेक माय ट्रिपले होटल बुकिंगको साथै रेल टिकट र हलिडे प्याकेज बुकिंग पनि शुरू गर्यो।

आईआरसीटीसीको अनलाइन टिकट बुकिंग सेवाहरूले मेक माय ट्रिपलाई भारतीय यात्रा बाजारमा आफ्नो हिस्सा मात्र बढाउन मद्दत गरेन, यसलाई यात्रा कम्पनिहरू मध्ये शीर्ष स्थानमा पनि पुर्‍यायो। केहि समयमानै कम्पनीले राम्रो कमाइ गर्न सुरु गर्यो। त्सय समयमा भारतमा प्रत्येक १२ घरेलु उडानहरूमा मेक माय ट्रिपबाट बुक गरिएको हुन्थ्यो, र यसरी कम्पनीले एक वर्षको भित्र २००,००० सन्तुष्ट ग्राहकहरूलाई आफ्नो साथ जोडिएको थियो।

२००८ मा विश्व मंदीको स्थिति थियो, त्यस वर्ष मेक माय ट्रिपले आफ्नो १००० करोड मूल्याङ्कनलाई पार गर्न सकेको थियो। यसको अतिरिक्त, ५०० मिलियन डलरको ग्रस राजस्वको साथै ५ मिलियन डलरको मुनाफा पनि दर्ता गर्यो। थप समयमा कम्पनीले आफ्नो प्रोफाइल बढाउनका लागि, मल्टी-सिटी फ्लाइट बुकिंग सेवाहरूलाई शुरू गर्यो, चाैपर चालित अनलाइन क्याब रेन्ट सेवाहरूलाई पनि जोडे। साथै मोबाइल डिभाइसका लागि यात्रा सम्बन्धी कई एप्लिकेशनहरू पनि बनाइएको थियो।

२०१० सालको अगस्टमा, मेक माय ट्रिप पहिलो भारतीय यात्रा कम्पनी भइो, जसलाई NASDAQ मा लिस्टिंग गरिएको थियो। यसका कारण विदेशी निवेशकहरूलाई भारतीय व्यापारमा निवेश गर्न सुलभ भयो। यस घटनाले भारतीय आइटी क्षेत्रमा विदेशी निवेशकोको बढावा मात्र भनए, बरु युवा उद्यमिहरूको आत्मविश्वास पनि बढ्न थाल्यो र धेरै नयाँ स्टार्टअपहरूले जन्म लिए।

त्यो समयमा, मेक माय ट्रिपले आफ्नो पूरा ध्यान मुख्यतया विस्तार र रेवेन्यू बढाउनमा राखेको थियो। धेरै पटक वास्तविक व्यवसाय बनाउन लाग्न सधैं समय लाग्छ, तर दीप कालराले एक दशक भन्दा बढी समय आफ्नो व्यवसायमा पूर्ण समर्पण गरेर, आज मेक माय ट्रिपलाई यो स्थानमा पुर्याएका छन्। 

एजेन्सी