पृथ्वीको गति नै सुस्त गराउने चिनियाँ बाँध

चीनको थ्री गर्जेस बाँधबाट भएको क्षतिको बारेमा थाहा पाएपछि सारा विश्व स्तब्ध भएको छ । चीनमा रहेको विश्वको सबैभन्दा ठूलो बाँधले पृथ्वीको परिक्रमा गतिलाई सुस्त बनाएको छ ।

थ्री गर्जेस बाँध हुबेई प्रान्तको याङ्त्जे नदीमा बनेको छ । यो जलविद्युत गुरुत्वाकर्षण बाँध हो ।

सन् १९१९ मा गणतन्त्र चीनका अन्तरिम प्रथम राष्ट्रपति सन याट–सेनले पहिलो पटक चीनको शक्तिको प्रतीकका रूपमा याङ्त्जे नदीको बाढीलाई नियन्त्रण गर्ने प्रस्ताव राखेका थिए।

यो बाँध बनाउन धेरै वर्ष लाग्यो । अहिले बाँध बनेपछि पृथ्वीको परिक्रमाको गतिमा असर परेको बताइएको छ ।

अब सबैभन्दा ठूलो प्रश्न यो हो कि यो बाँधले पृथ्वीको चाल परिवर्तन गरिरहेको छ ? मिडिया रिपोर्टका अनुसार, थ्री गर्जेस बाँधले समुद्र सतहबाट १७५ मिटर माथि पानी राख्छ, जसको वजन ३९ ट्रिलियन किलोग्राम भन्दा बढी छ ।

यस कारण, जडताको क्षणको कारण, यी भारी वजनहरूले पृथ्वीको गतिलाई असर गरिरहेको छ । सरल भाषामा भन्नुपर्दा, कुनै शरीर आफ्नो अक्षबाट जति टाढा हुन्छ, त्यसको जडताको क्षण त्यति नै बढी हुन्छ, जसले परिक्रमाको गतिलाई कम गर्छ ।

यसले शरीरमा कोणीय प्रवेगको प्रतिरोध गर्न आवश्यक आवृत्तिको मात्रालाई व्यक्त गर्दछ, जुन शरीरमा प्रत्येक कणको द्रव्यमान र परिक्रमाको अक्षबाट यसको दूरीको वर्ग हो । एक मिडिया रिपोर्टका अनुसार समुद्री सतह माथिको पानीको ठूलो मात्राले पृथ्वीको जडताको क्षण बढाउँछ । यद्यपि, यसको रोटेशनमा परिवर्तन मात्र ०.०६ माइक्रोसेकेन्ड हो । यसको मतलब हाम्रो दिनहरू मात्र ०.०६ माइक्रोसेकेन्ड लामो छन् ।

यो संसारको सबैभन्दा ठूलो बाँधले पृथ्वीमा प्रभाव पारेको छ। अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाका वैज्ञानिकहरूले सन् २००५ मा थ्री गर्जेस बाँधका कारण पृथ्वीको परिक्रमाको गति घटेको अनुमान गरेका थिए ।

हावा, भूकम्प, जलवायु परिवर्तन र चन्द्रमाको स्थितिले पनि पृथ्वीलाई असर गर्छ । यस बाँधको जलाशयमा ४२ अर्ब टन पानी रहेको छ । यसले गर्दा पृथ्वीले घुम्ने क्रममा आफ्नो गति गुमाउँछ । मासको परिवर्तनका कारण एक दिनको समय ०.०६ माइक्रोसेकेन्डले बढेको छ । यही अवरोधका कारण दिन अलि लामो भएको छ ।

नासाका अनुसार यो बाँधका कारण उत्तर र दक्षिण ध्रुव पनि आ–आफ्नो स्थानबाट २–२ सेन्टीमिटर सरेको छ भने पृथ्वी पनि अन्य ध्रुवमा अलिकति समतल भएको छ ।

एजेन्सी