महावीर पुन: एक नेपाली कार्यकर्ता, शिक्षाविद् र सामाजिक उद्यमी!

महावीर पुन एक नेपाली कार्यकर्ता, शिक्षाविद् र सामाजिक उद्यमी हुन् जसले ग्रामीण नेपालमा शिक्षा र प्रविधिको प्रवर्द्धन गर्ने प्रयासका लागि व्यापक रूपमा परिचित छन्। उनको जन्म सेप्टेम्बर २७, १९५५ मा नेपालको म्याग्दी जिल्लाको दुर्गम गाउँ नांगीमा भएको थियो ।

पुन एक गरिब किसान परिवारमा हुर्केका थिए र आफ्नो स्कूल पुग्न धेरै घण्टा हिँड्नुपरेको थियो। उनले पोखरा सदरमुकाम पोखराबाट माध्यमिक शिक्षा पूरा गरे र त्यसपछि काठमाडौंको त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट विज्ञानमा स्नातक गरे। त्यसपछि उनी नेब्रास्का विश्वविद्यालयमा शिक्षामा स्नातकोत्तर गर्नको लागि सन् १९३२ मा संयुक्त राज्य अमेरिका गए।

अमेरिकामा पढ्दै गर्दा पुनले ग्रामीण क्षेत्रमा शिक्षा र सञ्चारमा सुधार गर्ने प्रविधिको सम्भावनाप्रति चासो राखे । उनले नेपालका दुर्गम गाउँहरूलाई इन्टरनेटमा जोड्ने उद्देश्यले सन् २००२ मा नेपाल वायरलेस नेटवर्किङ परियोजनाको स्थापना गरेका थिए। यो परियोजनाले अफ-द-सेल्फ उपकरण र सौर्य ऊर्जा प्रयोग गरेर ताररहित सञ्जाल निर्माण गरेको थियो, र यसले हिमालय क्षेत्रका १७५ भन्दा बढी गाउँहरूलाई जोडेको छ।

नेपाल ताररहित सञ्जाल परियोजनामा ​​काम गर्नुका साथै, पुनले ग्रामीण नेपालका धेरै विद्यालय र शैक्षिक कार्यक्रमहरू पनि स्थापना गरेका छन्। जसमा दुर्गम गाउँका बालबालिकालाई शिक्षा प्रदान गर्ने नांगीको हिमांचल हाई स्कूल र नेपालमा नवप्रवर्तन र उद्यमशीलता प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्य राखेको राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्र समावेश छ।

पुनको कामले व्यापक मान्यता र धेरै पुरस्कारहरू प्राप्त गरेको छ, जसमा सन् २००७ मा रेमन म्यागसेसे अवार्ड, सन् २०१० मा विश्व दूरसञ्चार तथा सूचना समाज पुरस्कार र सन् २०११ मा अशोक फेलोसिप लगायतका पुरस्कारहरू प्राप्त भएका छन्। उनलाई "लिभिङ माइक्रोसफ्ट लगायतका धेरै वृत्तचित्र र पुस्तकहरूमा पनि चित्रित गरिएको छ।  

यसरी, आज, पुनले ग्रामीण नेपालमा शिक्षा र प्रविधिको पहुँच विस्तार गर्न काम गरिरहनुभएको छ, र उनलाई देशको विकास क्षेत्रमा अग्रणी व्यक्तित्वको रूपमा हेरिन्छ।