श्रीनिवास रामानुजन: एक भारतीय गणितज्ञ जसले पुर्याए गणितमा ठूलो योगदान!

श्रीनिवास रामानुजन एक भारतीय गणितज्ञ थिए जसको जन्म सन् १८८७, २२ डिसेम्बर मा भारतको तमिलनाडु राज्यको एउटा सानो गाउँ इरोडमा भएको थियो। रामानुजन कपडा व्यापारीको पसलमा क्लर्कका छोरा थिए र उनकी आमा गृहिणी थिइन्। सानै उमेरमा, रामानुजनले गणितमा ठूलो योग्यता देखाए, र उनले चाँडै यस विषयमा गहिरो चासो देखाउन थाले।

रामानुजनको प्रारम्भिक शिक्षा उनको गृहनगरमा भएको थियो। उनीसँग गणितको लागि प्राकृतिक प्रतिभा थियो, र उनले महत्त्वपूर्ण आर्थिक कठिनाइहरूको सामना गर्दा पनि यस विषयमा उत्कृष्ट भए। उनको परिवार धनी थिएन र आर्थिक अभावका कारण रामानुजनले १६ वर्षको उमेरमा विद्यालय छाड्नुपरेको थियो। यद्यपि, उनले आफैंमा गणित अध्ययन गर्न जारी राखे र आफ्नै सिद्धान्त र सूत्रहरू विकास गर्न थाले।

सन् १९११ मा, रामानुजनले बर्नौली नम्बरहरूमा आफ्नो पहिलो पेपर प्रकाशित गरे, जसले धेरै प्रमुख गणितज्ञहरूको ध्यान खिच्यो। यी गणितज्ञ मध्ये एक जी.एच. हार्डी, जसले रामानुजनको कामको प्रतिभालाई मान्यता दिए र उनको अध्ययनलाई अगाडि बढाउन इङ्गल्याण्ड आउन निम्तो दिए। रामानुजन सन् १९१४ मा इङ्गल्याण्ड गए र हार्डीसँग क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयमा काम गर्न थाले।

इङ्गल्याण्डमा रहँदा, रामानुजनले गणितमा महत्त्वपूर्ण कामहरू जारी राखे। उनले नयाँ सिद्धान्तहरू र सूत्रहरू विकास गरे जसले विभाजनको सिद्धान्त र प्राइमहरूको वितरण सहित संख्या सिद्धान्तमा लामो समयदेखि रहेका समस्याहरू समाधान गर्न मद्दत गर्यो। उनले अण्डाकार प्रकार्य र मोड्युलर फारमहरूको क्षेत्रमा पनि महत्त्वपूर्ण योगदान दिए।

गणितमा उनको योगदानको बावजुद, रामानुजनले इङ्गल्याण्डमा आफ्नो समयमा महत्त्वपूर्ण चुनौतीहरूको सामना गरे। उनले कमजोर स्वास्थ्य र आर्थिक कठिनाइहरूसँग संघर्ष गरे, र उनले आफ्नो जात र धर्मको कारण भेदभावको सामना गरे। यद्यपि, उनले आफ्नो गणितमा अथक प्रयास जारी राखे, र उनको कामले विश्वभरका गणितज्ञहरूबाट मान्यता र प्रशंसा प्राप्त गर्न जारी राख्यो।

सन् १९१८ मा, रामानुजन गणितमा उनको योगदानको मान्यतामा रोयल सोसाइटीको एक फेलो चुनिए। तर, उनको स्वास्थ्य निरन्तर बिग्रँदै गयो र उनी १९१९ मा भारत फर्किन बाध्य भए। उनको ३२ वर्षको उमेरमा सन् १९२० अप्रिल २६, मा मृत्यु भयो र यस क्षेत्रलाई प्रभाव पार्ने उत्कृष्ट गणितीय कार्यको विरासत छोडेर गए।

यसरी, गणितमा रामानुजनको योगदानलाई उनको मृत्युदेखि धेरै तरिकामा मान्यता दिइएको छ। सन् २०१२ मा, उनलाई गणितमा योगदानको लागि, भारतको सर्वोच्च नागरिक सम्मान मध्ये एक पद्म विभूषण प्रदान गरियो।