पेतोङत्रान सिनावात्राः थाइल्याण्डको इतिहासमा सबैभन्दा कान्छी प्रधानमन्त्री

थाइल्याण्डको संसद्‌ले पेतोङत्रान सिनावात्रालाई प्रधानमन्त्री पदमा निर्वाचित गरेको छ । उनी पूर्व थाई नेता र अर्बपति थाक्सिन सिनावात्राकी छोरी हुन् ।

३७ वर्षीया पेतोङत्रान थाइल्याण्डको इतिहासमा सबैभन्दा कान्छी प्रधानमन्त्री बनेकी छिन् र यो पद सम्हाल्ने उनी देशकै दोस्रो महिला पनि हुन् । शुक्रबार बसेको स‍ंसद् बैठकमा उनको पक्षमा ३१९ मत परेको थियो भने १४५ जना विपक्षमा । २७ जना सांसद बैठकमा अनुपस्थित थिए ।

यिनलक सिनावात्रा थाइल्याण्डको प्रधानमन्त्री बन्ने देशको पहिलो महिला थिइन् । पेतोङत्रान यिनलककी भदैनी हुन् । दुवै फेउ थाई पार्टीका हुन् ।

सन् २०२३ को चुनावमा पेतोङत्रान पराजित भएकी थिइन् । संवैधानिक अदालतले पूर्वप्रधानमन्त्री श्रीता ताविसिनलाई बर्खास्त गरेको दुई दिनपछि उनी प्रधानमन्त्री बनेकी हुन् ।

सिनावात्राको परिवारका चार सदस्य यसअघि थाइल्यान्डको प्रधानमन्त्री भइसकेका छन् । उनका बुबा ताक्सिन र काकी यिङलकसहित अन्य तीन प्रधानमन्त्रीले कू वा संवैधानिक निर्णयका कारण राजीनामा दिनुपरेको थियो ।

को हुन् पेतोङत्रान ?

उनको जन्म सन्  १९८६ अगस्ट २१ मा बैंककमा भएको थियो । उनले सेन्ट जोसेफ कन्भेन्ट स्कूलमा जुनियर हाई स्कूल र हाई स्कूल शिक्षा लिएकी थिइन् ।

उनले सन् २००८ मा राजनीति विज्ञान संकाय, चुलालोङ्कोर्न विश्वविद्यालयबाट राजनीति विज्ञान, समाजशास्त्र र मानवशास्त्रमा स्नातक डिग्री हासिल गरिन् । र, इङ्गल्याण्डमा आफ्नो अध्ययन जारी राखिन् । पछि उनले सरे विश्वविद्यालयबाट अन्तर्राष्ट्रिय होटल व्यवस्थापनमा एमएससी डिग्री गरिन् ।

पेतोङत्रान एस सम्पत्ति कर्पोरेशनको नम्बर १ शेयरधारक र थाईकम फाउन्डेशनका निर्देशक हुन् । सन् २०२२ सम्म उनीसँग लगभग ६६ बिलियन भाटका २२ कम्पनी छन् ।

उनले पिटाका सुक्सावतसँग विवाह गरेकी छिन् । सुक्सावत एक थाई व्यवसायी, वर्तमान रेन्डे डेभलपमेन्ट कम्पनी लिमिटेडको उपप्रमुख लगानी अधिकारी र थाइकम फाउन्डेसनको बोर्ड सदस्य हुन् । उनका एक छोरी र एक छोरा छन् ।

राजनीतिक करियर

सन् २०२२ मार्च २० मा फेउ थाई पार्टीको बैठकले सिनावात्रालाई प्रमुखका रूपमा चयन गरेको थियो ।

सन् २०२२ अप्रिलमा फेउ थाई पार्टीको वार्षिक साधारण सभामा बोल्दै उनले आफू थाइल्याण्डमा शासन परिवर्तन भएको हेर्न चाहेको र देशको प्रधानमन्त्रीको पदमा उभिनुअघि थप अनुभव प्राप्त गर्न चाहन्छु भनी बताएकी थिइन् ।

ओपिनियन पोलमा सिनावात्रा पार्टीबाट प्रमुख प्रधानमन्त्री उम्मेदवार बनेकी थिइन् । सन् २०२३ मा आधिकारिक रूपमा श्रेथा थाविसिन र चाइकासेम नितिसिरीसँगै फेउ थाई पार्टीका तीन प्रधानमन्त्री-उम्मेदवारमध्ये उनी मनोनीत भएकी थिइन् ।

सन् २०२३ मेमा भएको आम निर्वाचनपछि फेउ थाई पार्टीले मूभ फर्वार्ड पार्टीलाई पछि पार्दै प्रतिनिधि सभामा दोस्रो उच्च संख्यामा सिट प्राप्त गर्‍यो ।

पार्टीले योजनाअनुसार पहिलो स्थान हासिल गर्न नसकेकोमा निराशा व्यक्त गर्दै सिनावात्राले मुभ फर्वार्ड पार्टी र दुवै पार्टीसँग गठबन्धन गर्न इच्छुक अन्य दलसँग मिलेर काम गर्न आफू तयार रहेको बताएकी थिइन् ।

सन् २०२३ सेप्टेम्बर १३ मा पूर्वप्रधानमन्त्री श्रेथा थाभिसिनले राष्ट्रिय सफ्ट पावर रणनीति समितिको स्थापना गर्न आदेश दिँदै सिनावात्रालाई उपाध्यक्ष नियुक्त गरेका थिए ।

अक्टोबर ३ मा श्रेथाले उनलाई दुई थप पदमा नियुक्त गरे । राष्ट्रिय सफ्ट पावर विकास समितिको अध्यक्ष र जुलाई २८ मा राजा वजिरालोङ्कोर्नको ७२औं जन्मदिनको वार्षिकोत्सवका लागि आयोजना गर्ने समितिको सदस्य ।

सन् २०२४ अक्टोबर ७ मा श्रेथाले उनलाई राष्ट्रिय स्वास्थ्य प्रणाली विकास समितिको उपाध्यक्षमा नियुक्त गरेका थिए ।

सिनावात्राले आफ्नो बाल्यकाल देशको अशान्त राजनीतिमा बिताइन् । किनभने महत्वाकाङ्क्षी थाक्सिनले सम्पत्तिमा उल्कापिण्ड वृद्धि गरेका थिए । सन् १९९८ मा उनले थाई राक थाई पार्टी स्थापना गरेका थिए ।

“म आठ वर्षको हुँदा मेरो बुबा राजनीतिमा प्रवेश गर्नुभयो । त्यस दिनदेखि मेरो जीवन पनि राजनीतिसँग गाँसिएको छ,” उनले मार्चमा एउटा भाषणमा भन‍ेकी थिइन् ।

थाक्सिन सन् २००१ मा प्रधानमन्त्री बने । उनको पालामा स्वास्थ्य सेवा, ग्रामीण विकास र कृषि अनुदानहरूमा खर्च विस्तार गरे । गरिबका लागि उनलाई ‘थाक्सिनोमिक्स’ भनिन्छ । उनी सन् २००६ मा सैनिक विद्रोहद्वारा पदच्युत भएका थिए ।

आफ्नो अनौपचारिक निकास पछि बैंककको कुलीन चुलालोङ्कोर्न विश्वविद्यालयमा भाग लिँदै थाक्सिन ‘पेटोन्गटार्न’, जसलाई उनको उपनाम उङ इंगले पनि चिनिन्छ, उनले त्यो अवधिलाई सबैभन्दा कठिन समयको रूपमा वर्णन गरेका थिए, जब उनीमाथि धोखाधडीको आरोप लगाइएको थियो ।

“कहिलेकाहीँ म मेरो बुबाको चित्रहरू पर्खालमा पिन गरिएको, बाहिर काटिएको र कोरिएको देख्छु,” सिनावात्राले एक भाषणमा भनेकी थिइन्, ‘२० वर्षको उमेरमा घृणाले घेरिएको हुँदा पराजित गर्न धेरै गाह्रो थियो ।’

उनी लामो समय बुवाको राजनीतिक विरासतको छायामा रहिन् । “म सानैदेखि मेरो बुबासँग सबै मुद्दाहरूमा परामर्श गर्छु, चाहे निजी मामिलाहरूमा होस् वा कामको बारेमा,” सिनावात्राले गत वर्ष रोयटर्ससँग भनेकी थिइन् ।

एजेन्सी