उद्यमी अन्जु थापाको प्रेरणादायी कथा !

नेपाल जस्तो विकासोन्मुख राष्ट्रमा महिनावारीसँग सम्बन्धित धेरै गलत धारणा छन् । यसले नेपालमा महिनावारी स्वच्छता व्यवस्थापन उपकरण र शिक्षामा पर्याप्त पहुँच नभएको देखाउँछ। यसकारण, प्रायजसो महिनावारी भएका महिलाहरू अस्थाई पुन: प्रयोग गर्न मिल्ने कपडा प्याडहरूमा भर पर्छन् जसलाई राम्ररी धोइएन भने एलर्जी वा गम्भीर प्रजनन संक्रमण पनि हुनसक्छ। मासिक धर्म स्वच्छता हेरचाह उत्पादनहरूमा पहुँच नहुनु र व्यक्तिगत आवश्यकताहरूको लागि उपयुक्त विकल्पहरूको अभाव जस्ता मुद्दाहरूले पनि महिलाहरूलाई शिक्षा तथा रोजगारी प्राप्त गर्न बाधाको रूपमा काम गर्दछ । साथै त्यस्ता उत्पादनहरूको अनुचित व्यवस्थापनले वातावरणीय प्रदूषण पनि गर्छ। नेपालभरका महिलाहरूको साझा अनुभव र सम्बन्धित समस्याहरू समाधान गर्न श्रीमती अन्जु थापाले प्राकृतिक र सुरक्षित सामग्रीबाट बनेको वातावरणमैत्री तथा पुन: प्रयोग गर्न मिल्ने सेनेटरी प्याडको साथै अन्य मातृत्वका सरसफाई उत्पादनहरु बजारमा ल्याईन।

महिनावारी सरसफाई उत्पादन व्यवसाय सुरु गर्नुको पछाडिको प्रेरणा सुनाउँदै थापाले भनिन्, “मासिक धर्मको स्वच्छता र आरामसँग सम्बन्धित मेरो आफ्नै समस्याहरूको समाधानको रूपमा व्यापार विचार आएको थियो। मेरो पिरियडमा मलाई धेरै समस्याहरू थिए जस्तै क्र्याम्प, डिस्चार्ज र व्यावसायिक सेनेटरी प्याडहरूमा एलर्जी। मैले स्टोरमा किनेको प्याडहरूमा कपासको कपडा समावेश गर्न थालेँ जुन मैले अन्ततः ब्याक्टेरियाको वृद्धिको लागि संवेदनशील छ भनेर थाहा पाएँ ।” उनले थपिन्, ” अन्तराष्ट्रिय बजारमा विशेष प्रकारको कपडा प्याडको बारेमा मलाई पछि थाहा भयो । त्यसपछि, मैले विभिन्न ब्रान्डको परीक्षण गरेँ। यसले मलाई अझै सोच्न प्रेरित गर्‍यो । त्यसैले सुरक्षित र आरामदायी महिनावारी प्याडहरूमा पहुँच राख्नु मेरो लागि मात्रै अर्थपूर्ण थिएन। यसले मलाई एउटा व्यवसायमा परिणत गर्ने प्रेरणा दियो जुन मैले २०१८ मा साकार गरेँ।”

उद्दमी थापाले उनको कम्पनीका प्याड कसरी बन्छन् भन्ने प्रश्नको उत्तर दिँदै भनिन्, “मैले सुरुमा १००% कपास, केरा र बाँसका फाइबर जसमा धेरै बलियो शोषक गुणहरू छन् प्रयोग गरेर हातले सिलाई प्रक्रिया अनलाइनमा सिकेँ। हामीले कपडाको एन्टिमाइक्रोबियल प्रभावहरूमा पनि ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्ने थियो। हामीले अन्ततः चिनियाँ र भारतीय बजारमा उपलब्ध एक विशेष प्रकारको सुती कपडा फेला पार्यौं जसमा अवशोषक, टिकाउ र एन्टी-माइक्रोबियल गुणहरू छन् । यसले महिलाहरूले सुरक्षित र सुविधाजनक तरिकाले आफ्नो महिनावारी स्वच्छता आवश्यकताहरू पूरा गर्न सक्छन्। सार्वजनिक स्थानमा प्याड बोक्न वा सुकाउँदा केही महिलाहरूलाई लाज लाग्छ । त्यसैले हामी पाउचलगायत विभिन्न प्रकारका कपडाका डिजाइनहरू प्रयोग गरेर प्याडको सौन्दर्यमा समेत् ध्यान केन्द्रित गर्छौं।”

कम्पनी तीन वर्षको अवधिमा सुचारु रूपमा सञ्चालन भईरहेको छ । तर कच्चा पदार्थको आयात पूर्ण रूपमा बन्द भएको र उत्पादन रोकिएकोले महामारीको चपेटामा पर्दा कम्पनीले संघर्ष झेल्यो। “एक काम गर्ने आमाको रूपमा मलाई लाग्छ कि मैले अझै कम्पनीको भविष्यको विकासको लागि धेरै समय समर्पित गर्न बाँकी छ” उनले थपिन् ।

कम्पनी तिलोत्तमा रुपन्देहीमा आधारित छ। कम्पनीका धेरैजसो प्याड बिक्री काठमाडौंमा गैर-लाभकारी संस्थामार्फत हुन्छन । कम्पनीको वेबसाइट र दराज मार्फत व्यक्तिगत अर्डरहरू पनि गर्न सकिन्छ। कम्पनीको मार्केटिङले बिस्तारै बुटवल, भैरवा र स्थानीय क्षेत्रमा पनि आकर्षण हासिल गरेको छ।

कम्पनीले आमा र बच्चा दुवैका लागि मासिक धर्म: सुत्केरी सेट र छुट्टै सिसु सेट पनि प्रदान गर्दछ जुन अस्पतालको झोला बराबर छ। “यो उत्पादन पनि मेरो आफ्नै गर्भावस्थाको समयमा मेरो अस्पतालको झोलाको लागि सबै वस्तुहरू भेट्टाउने झन्झटिलो अनुभवबाट उत्पन्न भएको हो,” थापाले बताईन ।

उनले कम्पनीको भावी योजना बताउँदै भनिन्,” हाम्रा डिजाइनहरूको सन्दर्भमा आर एन्ड डीमा धेरै लगानी गर्छौं । यो हाम्रा उत्पादनहरूको शीर्ष बिक्री हुने सुविधाहरू मध्ये एक भएको छ। हामी निकट भविष्यमा पिरियड प्यान्टीहरू पनि प्रस्तुत गर्ने योजनामा छौँ । यो अझै विकास र डिजाइन प्रक्रियामा छ।”

कम्पनीले सुरक्षित र आरामदायी महिनावारी हेरचाह उत्पादनहरुको वितरण मार्फत प्रजनन स्वास्थ्य सम्बन्धित समस्याहरुलाई सम्बोधन गर्दै नन-बायोडिग्रेडेबल प्याडहरूबाट हुने वातावरणीय प्रदूषणलाई कम गर्ने दूरगामी लक्ष्य लिएको छ । यस्ता नविन उद्दमहरुले नारीहरुलाई घरबाट बाहिर निस्किएर केहि नौंलो कार्य गर्ने प्रेरणा दिनुको साथै हजारौँ नेपालीलाई रोजगारी तथा समग्र अर्थतन्त्रमा पनि योगदान पुर्याएका छन्। उद्दमी अन्जु थापाको भिजन र कार्यशैली प्रशंसा लायक छ ।