धीरुभाई अम्बानीको सफलताको कथा

अहिले रिलायन्स इंडस्ट्रीज भनेको भारतको सबैभन्दा मूल्यवान कम्पनी हो। १७ लाख करोड भन्दा बढीको मार्केट क्याप भएको यस विशाल कम्पनीको व्यवसाय आज धेरै क्षेत्रहरूमा फैलिएको छ।

धीरुभाई अम्बानी (पूरा नाम धिरजलाल हीराचन्द अम्बानी) को जन्म २८ डिसेम्बर १९३२ मा सौराष्ट्रको जुनागढ जिल्लामा भएको थियो। उनका बुबा विद्यालयमा शिक्षक थिए र घरको आर्थिक अवस्था पनि राम्रो थिएन । यस्तो अवस्थामा परिवारलाई आर्थिक सहयोग गर्न उनले कक्षा १० पछि सानातिना काम गरेर पैसा कमाउन थाले । तर उनको प्रारम्भिक कमाइ अपर्याप्त थियो।

पढ्न मन नलागेपछि १७ वर्षको उमेरमा उनी पैसा कमाउन सन् १९४९ मा देशबाहिर गए । धीरुभाई आफ्नो दाजु रम्निकलालकहाँ यमन गए, जहाँ उनले पेट्रोल पम्पमा जागिर पाए। यो जागिरमा उनले मासिक तीन सय रुपैयाँ तलब पाउँथे । ‘ए. बेस्सी एण्ड कम्पनी’ नामको यो फिलिंग स्टेसनमा उनले लगनशीलताका साथ काम गरे र उनको कामबाट सन्तुष्ट भएर उनलाई फिलिंग स्टेसनमा प्रबन्धक बनाइयो ।

यो पेट्रोल पम्पमा काम गर्दागर्दै धीरुभाईलाई ठूलो मान्छे बन्ने सोच आयो र उनले केही फरक गर्ने निधो गरे । यही सपना बोकेर उनी पाँच वर्षपछि सन् १९५४ मा भारत फर्किए । घरमा केही दिन बिताएपछि, उनले आफ्नो सपनालाई अगाडि बढाउन एक कदम चाले र खल्तीमा ५०० रुपैयाँ लिएर उनी माया नगरी मुम्बई तर्फ लागे।

धिरुभाई अम्बानीले मुम्बईमा प्रवेश गर्नु अघि नै बजारको बारेमा धेरै जानकारी जम्मा गरेका थिए। वा भनौं, उनको खल्तीमा रु ५०० मात्रै भए पनि उसको दिमाग व्यापारिक सोचले भरिएको थियो । त्यतिबेलासम्म भारतमा पोलिएस्टर र विदेशमा भारतीय मसलाको माग बढी रहेको उनले बुझेका थिए । त्यसपछि उनले यो क्षेत्रमा व्यापार सुरु गर्ने निर्णय गरे।

यही व्यवसायिक विचारका साथ उनले ८ मे १९७३ मा रिलायन्स कमर्स कर्पोरेशनको नाममा आफ्नो कम्पनी सुरु गरे । यसबाट भारतीय मसला विदेशमा र विदेशी पोलिष्टर भारतमा बिक्री हुने गरेको थियो । यसरी रिलायन्स इन्डस्ट्रिज लिमिटेडको जग राखिएको थियो । जब व्यापारले गति लियो, धीरुभाईले कहिल्यै पछाडि फर्केर हेरेनन्।

जब रिलायन्स सुरु भयो, धीरुभाई अम्बानीको ३५० स्क्वायर फिटको अफिस (कोठा) मा एउटा टेबल, तीन कुर्सी, दुई सहकर्मी र एउटा टेलिफोन मात्र थियो। उनले आफ्नो दिनचर्या मिलाइसकेका थिए । उनले आफ्नो एउटा लेखमा आफूले १० घण्टाभन्दा बढी काम नगर्ने बताए । सन् २००० मा अम्बानी देशकै सबैभन्दा धनी व्यक्तिको रुपमा पनि उभिए ।

कर्पोरेट क्षेत्रमा सफलताको झण्डा फहराउने धिरुभाई धिरुभाई अम्बानी लाइमलाइटबाट टाढा रहन्थे र उनलाई पार्टी गर्न पटक्कै मन पर्दैनथ्यो । दिनभर काम गरेपछि हरेक साँझ परिवारसँग बिताउने गर्थे । खासै आवश्यक नभएको खण्डमा व्यवसायिक कामका लागि देशबाहिर जाने जिम्मेवारी कम्पनीका पदाधिकारीलाई दिन्थे ।

६ जुलाई २००२ मा धिरुभाई अम्बानीको टाउकोको नसा फुटेको कारण मुम्बईको एक अस्पतालमा निधन भयो । यसपछि उनले बनाएको विशाल व्यापार साम्राज्यको जिम्मेवारी उनका दुई छोरा मुकेश अम्बानी र अनिल अम्बानीले लिएका थिए । उनको नेतृत्वमा रिलायन्स इन्डस्ट्रिजको व्यापार पनि निरन्तर बढिरहेको छ ।

एजेन्सी