बाबा रामदेव: पतञ्जलीका अवैतानीक ब्रान्ड एम्बेस्डर र एक सफल उद्धमी !

शहरका धेरै पसलमा बाबा रामदेवको होर्डिङ बोर्ड देख्न सकिन्छ । व्यापारिक उत्पादनको प्रचारमा बाबा रामदेवको सन्यासी मुद्रा देखिन्छ । स्याम्फु, साबुन, चामल, मसला, जुस, मह, घिउ जस्ता उत्पादनमा बाबा रामदेवको गेरु रंगको वस्त्र देखिन्छ ।

रामदेवका अनुसार प्राचिन आर्युवेदिक पद्धतीलाई आत्मसाथ गर्दै आधुनिक जीवनशैलि सुहाउँदो उत्पादन विक्री गर्नु उनको लक्ष्य हो । सन् २०१२ यता पतञ्जलीको आम्दानीमा निकै बृद्धी भएको छ । सन् २०१२ यताका केही वर्षमा मात्रै पतञ्जलीको व्यापार ६९ मिलियन अमेरिकी डलरबाट १.६ विलियन डलर पुगेको छ ।

यो भारतको सबैभन्दा धेरै छिटो विकसित भएको राष्ट्रिय स्तरको कम्पनी हो । एक अनुमान अनुसार यही गतिमा पतञ्जलीको व्यापार फस्टाउने हो भने अबका केहीवर्ष भित्रै पतञ्जलीले बहुराष्ट्रिय कम्पनी नेस्ले र युनिलिभरलाई पनि पछाडी पार्नेछन् । अहिले भारतीय कर्पोरेट बजारमा ‘स्याम्फुको बजारमा राज गर्ने प्यान्टीन पतञ्जलीको प्यान्टको पर्खाईमा रहने छ, युनिलिभरको लिभर बिग्रने छ र सानो नेस्ले कतै उडेर जाने छ ।’ भन्ने भनाई निकै प्रचलनमा रहेको छ ।

गरिबीको चरम रुप देखिने भारतमा संसारका धनि उद्य्मी पनि छन् । त्यस्तै एक उद्यमी बन्दैछन् बाबा रामदेव । भारतको सर्वव्यापी ब्राण्ड बन्दै गरेको पतञ्जलीमा बाबा रामदेको भने लगानी छैन् । उनले पतञ्जलीबाट तलब पनि नलिएको बताउँछन् । बाबा रामदेवका अनुसार उनी पतञ्जलीका अवैतानीक ब्रान्ड एम्बेस्डर हुन् ।

भारतका उत्कृष्ट पाँच असाधारण व्यत्ति छान्नुपरेपछि बाबा रामदेवको नाम पहिलो स्थानमा आउने बताईन्छ । बाबा रामदेवले भारतीय जनतामा रहेको सन्यासी र बाबा प्रतिको आम धारणा र बुझाईलाई व्यापक रुपमा परिवर्तन गरेका छन् । ठूलो संख्यामा रहेका आफ्ना अनुयायीमाझ बाबाले सन्यासीको परिचय मात्र बनाएका छैनन उनले आधुनिक युगमा बाबा पनि कर्पोरेट हुन सक्छन भन्ने उदाहरण दिएका छन् । सन्यासी पनि नाफा र घाटाको हिसाब किताब गर्न सक्छन भन्ने उदाहरण दिएका छन् ।

पवित्र मानिने आध्यात्म र पुँजीवादलाई एकैसाथ लिन सक्ने बाबाको खुबि नै उनको सफलताको मूख्य सुत्र बताउनेहरु पनि प्रसस्तै भेटिन्छन् । उनको यति सफलतका वावजुदका पनि उनको बारेमा निकै कम मान्छेलाई जानकरी छ । अनुमानको आधारमा उनको उमेर बताईन्छ ।

बाबा रामदेवले पहिलोपट व्यवसायीक रुपमा सन् २००२ मा टेलिभिजनमा योगा कार्यक्रम चालउन थालेका थिए । सन् २००१ देखि २००७ सम्मको अवधिमा उनी भारतमा मात्रै होइन विश्वभर प्रख्यात भईसकेका थिए । योग मार्फत नै राजनीतिक नारा लगाउन माहिर मानिने रामदेव स्वतन्त्रतालाई फरक तरिकाले परिभाषित गर्दै भन्छन् ‘स्वतन्त्रता भनेको बेलायतबाट मुक्ति पाउनु मात्रै होइन, अस्वस्थ शरीरबाट मुक्ति पाउनु पनि स्वतन्त्रता हो ।’

बजारमा उपलब्ध खाद्यान्न नै अस्वस्थ बनाउने पहिलो कारक भएको ठान्ने रामवदेवले अस्वस्थता हटाउनकै लागि पतञ्जलीले व्यापार सुरु गरेको अन्र्तवार्तामा बताएका छन् । भारतीय टिभी पत्रकार भत्ती मेहताका अनुसार बाबा रामदेव हरेक काम पैसाका लागि गर्छन् । सन् २००६ मा बाबा रामदेवसंग बेलायत यात्रामा रहेकी मेहताका अनुसार उनले बेलायतम योगा प्रशिक्षणको लागि ११ हजार पाउण्ड मागेका थिए ।
पाठक नारायणको पुस्तकमा उल्लेख गरिए अनुसार बाबा रामदेवले आफ्ना एक अहम शिष्य कर्मविरलाई पनि पैसाकै विवादमा हटाएका थिए ।

आचार्य बालकृष्ण र बाबा रामदेवले सञ्चालन गरेको पतञ्जली फार्मेसिको लाईसेन्स वाहक कुनै समय पतञ्जली आर्युवेदका पार्टनर पनि थिए । जसको अहिले हत्या भईसकेको छ । उनको हत्याको भेद आजसम्म खुलेको छैन् ।

बाबा रामदेवले पहिलोपट व्यवसायीक रुपमा सन् २००२ मा टेलिभिजनमा योगा कार्यक्रम चालउन थालेका थिए । सन् २००१ देखि २००७ सम्मको अवधिमा उनी भारतमा मात्रै होइन विश्वभर प्रख्यात भईसकेका थिए । योग मार्फत नै राजनीतिक नारा लगाउन माहिर मानिने रामदेव स्वतन्त्रतालाई फरक तरिकाले परिभाषित गर्दै भन्छन् ‘स्वतन्त्रता भनेको बेलायतबाट मुक्ति पाउनु मात्रै होइन, अस्वस्थ शरीरबाट मुक्ति पाउनु पनि स्वतन्त्रता हो ।’

बजारमा उपलब्ध खाद्यान्न नै अस्वस्थ बनाउने पहिलो कारक भएको ठान्ने रामवदेवले अस्वस्थता हटाउनकै लागि पतञ्जलीले व्यापार सुरु गरेको अन्र्तवार्तामा बताएका छन् । भारतीय टिभी पत्रकार भत्ती मेहताका अनुसार बाबा रामदेव हरेक काम पैसाका लागि गर्छन् । सन् २००६ मा बाबा रामदेवसंग बेलायत यात्रामा रहेकी मेहताका अनुसार उनले बेलायतम योगा प्रशिक्षणको लागि ११ हजार पाउण्ड मागेका थिए ।
पाठक नारायणको पुस्तकमा उल्लेख गरिए अनुसार बाबा रामदेवले आफ्ना एक अहम शिष्य कर्मविरलाई पनि पैसाकै विवादमा हटाएका थिए ।

आचार्य बालकृष्ण र बाबा रामदेवले सञ्चालन गरेको पतञ्जली फार्मेसिको लाईसेन्स वाहक कुनै समय पतञ्जली आर्युवेदका पार्टनर पनि थिए । जसको अहिले हत्या भईसकेको छ । उनको हत्याको भेद आजसम्म खुलेको छैन् ।